Jednym z podstawowych pytań, jakie zadaję w gabinecie podczas wywiadu zdrowotnego, jest pytanie o sen. Czy jest on wystarczająco długi, czy pacjent budzi się w czasie snu, czy ma problemy z usypianiem? Jest to ważne pytanie w kontekście zaburzeń metabolicznych, które między innymi powodują, że chorujemy na otyłość. Dlatego warto zastanowić się nad tym, jaki jest nasz sen i jak możemy sobie pomóc, aby dawał wypoczynek i regenerację dla organizmu.

Podczas procesu związanego z wieczornym zasypianiem nasz mózg w naturalny sposób produkuje tlenek azotu (NO), co skutkuje spadkiem dopływu glukozy do komórek nerwowych: stajemy się zmęczeni. Wtedy nasze oczy zazwyczaj zaczynają piec i swędzieć. Zasypiamy. W ciągu nocy wyprodukowany w zwiększonej ilości hormon snu - melatonina zneutralizuje tlenek azotu tak, że rano nie będzie można stwierdzić już jego obecności. Jednakże, gdy poziom NO w organizmie jest całymi dniami, tygodniami, miesiącami, a nawet latami podwyższony, ten płynny proces jest zaburzony. Wówczas dotknięta tym zaburzeniem osoba produkuje zbyt mało cząsteczek ATP będących nośnikiem energii, wskutek czego jej silnie uzależniony od energii mózg cierpi szczególnie. Słabe zaopatrzenie mózgu w glukozę - będące konsekwencją zbyt wysokiego poziomu tlenku azotu - prowadzi nocą do silnych zaburzeń związanych ze snem. Dla takiej osoby szczególnie typowe jest budzenie się około drugiej lub trzeciej nad ranem, zgodnie z którym można byłoby nastawić zegarek. W takiej sytuacji poziom glukozy w organizmie chorego znajduje się na tak niskim poziomie, że mózg przestawia się na działanie w trybie awaryjnym i wydziela hormony stresu, co wywołuje kołatanie serca, pocenie się oraz dreszcze i prowadzi do przerwania snu.

Pomocna jest tutaj terapia składnikami odżywczymi, wspomagająca organizm oraz przekąska przed snem i ewentualnie także przekąska nocna złożona z pełnoziarnistego chleba posmarowanego tłuszczem. To bardzo istotne, aby noc przebyć zaopatrzonym w odpowiednią ilość energii, ponieważ niewyspanie przynosi dalekosiężne skutki: pojawia się nasilona insulinooporność, wysoki poziom insuliny oraz zwiększone odkładanie tłuszczów. Ponadto w przypadku niedoborów snu obniżeniu ulega poziom leptyny (leptyna hamuje uczucie głodu oraz uczestniczy w regulowaniu przemiany materii), podczas gdy poziom kortyzolu (hormonu stresu), a także greliny (wywołującej głód) – wzrasta. Jeżeli osobom mającym nadwagę udaje się osiągnąć dobrą jakość snu, to przy jednoczesnym stosowaniu umiarkowanie niskokalorycznej diety w przeciągu dwóch tygodni ich waga z dużym prawdopodobieństwem zmniejszy się o około 3 kg, przy czym 55% utraconej masy stanowić będzie tłuszcz. U osób, które są aktywne nocą i stosujących tę samą dietę, utrata masy tłuszczu jest wyraźnie mniejsza.

Wniosek: zła jakość snu pogrubia!